Stille hulp als een stille groet

Wellicht hebt u in de kerk of anderszins wel eens gegeven voor de collecte stille hulp of stille armoede. Stille hulp wordt geboden aan mensen die opeens, meestal zonder dat ze er zelf iets aan kunnen doen, in grote financiële problemen zijn terechtgekomen. Eerder konden zij nog wel het hoofd boven water houden, al was het met pijn en moeite, maar door allerlei beleidswijzigingen van de overheid en in de hulpverlening lukt dat niet meer. Daardoor kunnen veel mensen helaas niet langer zelf in hun basale of eerste behoeften voorzien, zoals eten en drinken, kleding of de huur van een woning. Met het oog op hen verleent de Diaconie stille hulp. Het is hulp die niet opvalt, die mensen geen etiket opplakt, maar wel hard nodig is. Het stille slaat niet alleen op de weinige ruchtbaarheid waarmee het gegeven wordt. Het gaat om hen die zich stil houden, omdat ze zich schamen voor hun situatie van armoede of deze op creatieve wijze weten te maskeren. Kinderen die juist op de dag van hun schoolreisje of verjaardag ziek zijn.

“Als Diaconie willen we voorkomen dat mensen kopje ondergaan”

Door allerlei oorzaken kunnen zij het hoofd niet boven water houden. De Diaconie kan met een kerkelijk noodfonds vaak voorkomen dat mensen kopje onder gaan. Zo is er het verhaal van een vluchtelingengezin waarvan de moeder met corona in het ziekenhuis lag. De vader had een nul-urencontract bij een productiebedrijf. Hij moest met zijn kinderen in quarantaine. Hij kon niet werken en had geen inkomen meer. De Diaconie kon het gezin helpen met een bijdrage voor de dagelijkse levensbehoeften.

“Deze mensen zitten vaak niet in de kerk. Zegt dit iets over deze mensen of juist over de kerk?”

In de praktijk blijkt dat mensen die rond moeten komen van een minimum al vaak met een achterstand beginnen. Uit een reportage in de Volkskrant van 23 juli 2021 blijkt dat de achterstand al in de wieg begint. Kinderen uit arme gezinnen komen al vroeg op achterstand. Arme baby’s zijn vaak zwaarder, arme peuters hebben vaak een taalachterstand en arme tieners hebben vaker psychosociale problemen. Een vroege achterstand beïnvloedt de levensloop. Diakenen breken zich nogal eens het hoofd hoe zij deze mensen op het spoor kunnen komen en hen kunnen helpen. Deze mensen blijken vaak niet in de kerk te zitten. Zegt dat wat over deze mensen of zegt het iets meer over de kerk? Navraag leert dat mensen aan de onderkant van de samenleving zich niet thuis voelen in de kerk. Het gaat in de kerk niet over hen. Mooie en goed bedoelde woorden komen niet binnen. Zij kennen veelal de stress hoe ze tot het einde van de week met een gezin met kinderen moeten rondkomen. Zij voelen zich buiten gesloten.

De kerk bestaat over het algemeen uit mensen voor wie het leven goed is en die geen materiële zorgen kennen. Het is een spannende vraag hoe de kerk zich zo heeft ontwikkeld. In de eerste christelijke gemeente deelden de gelovigen hun goederen naar wat elk van node had. Zijn we als kerk en christenen niet veel kwijt geraakt en zijn we veel van het authentieke karakter verloren? Zijn we op dit gebied meer geseculariseerd dan we weten of willen weten? Vaak staat de maatschappelijke positie van kerkmensen het werkelijke gesprek met hen die het minder hebben in de weg. Er ligt hier wel wat huiswerk voor de kerk en haar leden.

Mensen terugbrengen in de samenleving en ook in de kerkelijke samenleving is een daad van barmhartigheid. De kerk is geen exclusieve gemeenschap van een bepaald soort mensen. De kerk is een organisatie die ook bestaat voor niet-leden. Anders wordt zij nutteloos, zonder bestaansrecht en doet zij er niet meer toe.

Dit artikel is geschreven door Wim van Ree, diaconaal consulent PGZ en verscheen in ons magazine Gaandeweg.